Ai đã làm mất đi đế quốc Inca

       Thế nhưng rất nhiều các nhà khảo cổ học ngày nay đã liên tiếp phát hiện thấy những di chỉ của người Inca rất nhiều trong dãy núi Anđexơ, chứng tở người Inca quả thật đã vứt bở đế quốc mà mình đã bao đời vất vả tạo dựng nên, để xây dựng lại vương quộc của mình trong vùng rừng sâu núi thẳm.
       Tại vùng Masubisu, nhà khảo cổ học Bin Haimơ phát hiện thấy tại một hang động, hai bên xếp ngay ngắn những tảng đá đục khắc rất công phu, có lẽ đó là một lăng mộ. Phía trên lăng mộ là một kiến trúc hình bán nguyệt, tường bên ngoài được xây dựng theo vách đá thiên nhiên. Khe hở giữa các tấm đá không nhét nôi tờ giấy mởng. Tường được ghép bởi những tấm đá hoa cương vuông màu trắng có đường vân tinh xảo, chỉ có những người thợ có tâm hồn mới làm nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật như vậy. Những hài cốt trong lăng mộ trên núi, hầu hết là xương phụ nữ. Những thứ tuỳ táng quý trọng trong đó chứng tở họ là những nhân vật quan trọng. Phải chăng họ là những mỹ nữ trong “Amnicô của Mặt Trời” năm xưa được đưa tới đây chăng, để tiếp tục cầu nguyện cho đế quôc Inca?

Ai đã làm mất đi đế quốc Inca

        Người Inca không phát minh được chữ viết để ghi chép, khiến cho những vấn đề để lại càng thêm bí ẩn. Có một sô” học giả căn cứ vào những ghi chép về người Inca mà mạnh dạn đưa ra suy đoán rằng, lúc bấy giò tuy đế qốc Inca đã có trình độ văn minh rất cao, nhưng lại bị một loại dịch bệnh hoành hành khắp cả nước.
      Thế nhưng dù có dịch bệnh xảy ra, chang nhẽ người Tây Ban Nha lúc đó lại có sức miễn dịch ư? Dù rằng người Inca chấp nhận, đành để cho dịch bệnh hoành hành đi nữa, chẳng nhẽ cả 11 triệu con người lại có thể chết hết cả?
       Những bí mật để lại thật đầy rẫy những điều khó hiểu, dường như điểm thêm sắc màu cho sự diệt vong bí ẩn của đế quốc Inca. Còn một vị quốc vương Inca là Vaxơcan dẫn mấy triệu người Inca vào trong vùng rừng sâu hoang vắng của dãy núi Anđexơ, vói dũng khí và niềm tin vững chắc đã xây dựng những nơi ẩn náu trên khắp dãy núi. Rồi dần dần những công trình kiến trúc hùng vĩ lại được xây dựng trở lại ẩn náu trong rừng rậm.

       Khi họ đang nung nấu ý chí, lấy lại tinh thần định khôi phục thế lực của đế quốc Inca thuở trước, thì một trận dịch bệnh ập đến. Những người Inca sông sót không còn khí thế để chấn hưng trở lại, đành phải tiếp tục ở lại trong rừng rậm, chôn cất người chết, phá bở những di chỉ… Để tránh sự phân tranh trở lại, để che giấu sự cường thịnh của đế quốc Inca thuở xưa, họ huỷ duyệt đi nền văn minh cao đó… Sau đó dùng phương thức giản đơn nhất tụ tập nhau lại sống thành bộ lạc và trở thành tô tiên của những người Anhđiêng ngày nay chăng?
        Mỗi người theo một quan điểm, còn phải chờ các nhà sử học, các nhà khảo cổ học hiểu sâu biết rộng, tìm kiếm cho nó một cách giải thích thởa đáng và chính xác. Chúng ta cũng có thể có ý kiến của mình trong lúc chờ đợi.